[ Pobierz całość w formacie PDF ]
George Gordon Byron
Giaur
1
.
Przekład Adam Mickiewicz
JULIANOWI NIEMCEWICZOWI
w dowód głębokiego szacunku
poświęca
TŁUMACZ
PRZEMOWATŁUMACZA
wszystkich utworach późniejszych barwę i piętno tego
.
wielkiego poety
,
O zaletach i wadach dzieł jego tyle ksiąg napisano że
;
z nich można by ułożyć małą bibliotekę nie myślimy
- ,
poruszać tej pleśni krytyczno panegirycznej głęboko
, .
już zasypanej innymi ważniejszymi polemikami
Ale tłumacz czuł się obowiązanym powiedzieć zdanie
Ułamki powieści tureckiej z Lorda Byrona
:
O wpływie Byrona na całą tegoczesną literaturę
,
przekonywają się co dzień czytelnicy bo widzą na
swoje o dziełach autora pod jednym przynajmniej
—
względem pod względem moralnego ich charakteru
i dążenia Wiadomo iż Byrona oskarżano o
; ,
bezbożność i antysocjalizm zarzucano mu że
występnych ludzi wybierając na bohatyrów swoich
, ;
pieśni robił niejako apoteozę zbrodni Fryderyk
,
Szlegel nazwał go emisariuszem szatana a wszyscy
, .
zgodzili się że był apostołem sceptycyzmu
krytycy zwykli je odnosić do wieku w którym wzięły
,
początek porównywać z dziełami spółczesnymi i
,
późniejszymi należałoby równą zachować metodę
.
oceniając moralny charakter autorów
Byron był dzieckiem przeszłego wieku wszedł na
człowieka dla poety Właśnie wtenczas spadała
.
zasłona po pierwszym akcie rewolucji Straszna walka
piśmienna i słowna przecięta została giliotynami i
.
zagłuszona grzmotem wojny europejskiej
Stronnictwa osłabione wzajemnym mordem ustąpiły z
;
placu boju niedobitków Napoleon rozbroił i wziął na
. .
kagańce Wszystko ucichło Był to czas dziwnego
; ,
otrętwienia o tych wielkich pytaniach które świat
, , .
zaburzyły lękano się już mówić zaprzestano myślić
Dzieła wszystkie ówczesne noszą cechę trwogi
.
umysłowej i moralnego upadku Są to niby rozmowy
,
winowajców zamkniętych w więzieniu którzy wstydzą
— ,
się wspominać przeszłość bo haniebna boją się
— , —
pomyśleć o przyszłości bo okropna i bawią się
gawędką
.
o pogodzie i deszczu
. ,
, ,
Wszakże jeśli sądząc dzieła pod względem sztuki
,
;
świat w epoce moralnej najnieszczęśliwszej dla
, .
Dusza Byrona nie mogła żyć śród takiej literatury
. ,
gwałtem wyrywała się za jej sferę Młody autor
, ,
prześladowany od krytyków ścigał ich wzajem a z
,
krytyków sądząc o czytelnikach zaczął lekceważyć
.
całą publiczność Po tej kłótni autorskiej z literatami
,
nastąpił rozbrat moralny z ludźmi którego szczegóły
.
należą do biografii
gniewem
złorzecząc
,
obłudzie
,
zapomniał że
.
,
są lepsi ludzie
Korsarz
Odtąd zdało się Byronowi że człowiek z sercem nie
,
może żyć w towarzystwie że musi uciec od świata lub
. ,
mścić się nad nim Odtąd bohatyrów swoich dzieci
,
duszy swojej wychowywał na pustyni lub w
.
jaskiniach łotrów
Ale dzieci Byrona nie są to pospolici zbrodniarze nie
zimni egoiści albo szaleni fanatycy zakochani w
.
swojej przewrotności i głupstwie Poeta zostawia im
, ,
jedną przynajmniej cnotę jedno szlachetne uczucie
,
które ich mimowolnie z rodzajem ludzkim wiąże
które nie pozwala im pogrążyć się w zupełną moralną
,
Zalśniony
,
Choć znał
,
,
ciemność i świecąc na dnie sumnienia tym wyraźniej
.
Ludzie Byrona mają sumnienie I tu jest główna
różnica między naszym autorem i pisarzami
. , —
nie znał różnicy złego i dobrego ćwiczył się tylko w
:
rozumkowaniu i za cel sobie położył ze wszystkiego
, .
wytłumaczyć się a raczej wygadać Typem
Woltera Ten Panglos
,
. ,
francuski Hiob w największym spodleniu moralnym
;
nie traci dobrego humoru walając się w śmieciach i
, ,
wypluwając zęby zawsze pyszni się i cieszy się że
.
był i jest filozofem Ludzie Byrona gardzą taką
, , , ;
sofisterią czują że są winni cierpią duma tylko nie
, ,
dozwala im błagać przebaczenia a czytelnik czuje że
— ,
do poprawy brak im tylko czasu bo wszyscy zbyt
. ,
rychło giną Czytelnik pewny jest że Giaur ani
,
Korsarz ani nawet Don Juan nie skończyliby jak
.
Panglos albo Foblas I sceptycyzm Byrona różny jest
,
od tej obojętności na wszystko co jest wysokie i
, ,
piękne od tej zwierzęcej nieczułości którą sofiści
,
ochrzcili sceptycyzmem a która jest tylko dobrowolną
— .
głucho ślepotą Cała filozofia przeszłego wieku
,
dążyła do tego ażeby ludzi już pochlebstwem
,
odwieść już groźbą i śmiechem odstraszyć od
,
poszukiwania prawd wyższych i zasadniczych ażeby
,
wmówić że te prawdy albo są do pojęcia
, .
niepodobne albo niewarte dochodzenia Byron
pierwszy z poetów nie dał się zaspokoić taką
.
sofistyczną kondemnatą myślenia i uczucia Wielka
, ,
zagadka świata zagadka przeznaczeń rodu ludzkiego
, ,
daje widzieć wszystkie jego szczerby i plamy
.
przeszłego wieku Przeszły wiek był sofistą a więc
,
przeszłego wieku jest Panglos
przyszłego życia stała mu zawsze przed oczyma
Poruszył on wszystkie zasadnicze pytania moralne i
,
filozoficzne pasował się ze wszystkimi trudnościami
,
dogmatów i tradycyj klął i dąsał się jak tytan
, .
Prometeusz którego cień tak często lubił wywoływać
, ;
Nie rozwiązał sobie zagadnienia nie uspokoił duszy
, — !
ależ mu brakło równie jak jego bohatyrom czasu
Może dlatego tylko nie sprawdziła się przepowiednia
— .
Walter Skota
Nie był tedy Byron kontynuatorem przeszłego wieku
, , ,
owszem powiedzieć można że ruch umysłowy
,
dążący ku sofisterii on jeden na drodze literatury
.
zatrzymał i wstecz zawrócił Odgłos powszechny
,
nazwał Byrona Napoleonem poetów również
.
Napoleona uznano za jedynego poetę Francji Wiele
, ,
wieków minie nim się znajdzie ręka która by jedno z
.
tych bereł dźwignąć mogła
Uważano że w dwojakim sposobie sceptycyzm
:
zimny wróżący noc długą drugi raz jako te chwilowe
,
ściemnienie porankowe połączone z powiewem
, .
orzeźwiającym które zapowiada dzień Byron
,
wyobraża tą drugą epokę sceptyków niepewnych w
, .
swoim dążeniu ale pełnych ducha i rzeźwości
*
: .
, .
;
,
ukazuje się na świecie raz jako mrok wilgotny i
, ;
Po polsku Wszystkomowny albo Najjęzyczliwszy
[ Pobierz całość w formacie PDF ]